Ploegendienst 4 | Rizqita Naherta, Not Just a Collective & ROTS
Werkperiode: September - december 2025
Wintersamenscholing: 9, 12 en 13 december 2025
Te bezoeken: 5 januari t/m 21 februari 2026

Onderdeel van het programma H0Ha, gecureerd door collectief Sunflower Soup voor Plaatsmaken, Arnhem.

In het meerjarenprogramma H0Ha worden de werkplaatsen van Plaatsmaken ingezet om te experimenteren met vormen van protest en verzet, door middel van beeld en taal. Dichters, beeldend kunstenaars, activisten en publiceerders worden uitgenodigd om in zogenaamde 'Ploegendiensten' samen te werken bij Plaatsmaken. H0Ha wordt gecureerd door collectief Sunflower Soup.

PLOEGENDIENST 4: S.T.W.iTCH

Heb je een oma die sokken voor je breidde? Heeft ze jou geleerd hoe dat moest? En had jij geduld voor dat tijdrovende werk?

Handwerk, zoals haken, breien en naaien, wordt van oudsher gezien als werk gedaan door vrouwen. Het is arbeid die vaak wordt verricht in huis of in kleine gemeenschappen. De maker blijft vaak onbetaald en onbenoemd. Dit past in een breder patroon waarin het werk van vrouwen onzichtbaar wordt gemaakt. Tegelijkertijd vormt deze arbeid een basis voor vrouwen om samen te komen, zich te organiseren en zich te emanciperen.

Het Arnhemse collectief Not Just a Collective heeft handwerk omgezet in grafisch werk. Juist door deze vertaling ontstaat een nieuwe zichtbaarheid die het mogelijk maakt om over deze aspecten van handwerk na te denken. Handwerk wordt vaak gezien als oubollig maar draagt ook een geschiedenis van subversie, verzet en saamhorigheid in zich.

De kunstenaar Rizqita Naherta maakte een installatie die refereert aan vrouwenemancipatie in Indonesië en de belangrijke rol die de beweging Gerwani daarin speelde. Deze beweging is een voorbeeld van manieren waarop verschillende vormen van emancipatie en verzet samenkomen en elkaar versterken, omdat binnen Gerwani anti-imperialisme en dekolonisering centraal stonden. In de zeefdrukken zijn teksten uit Gerwani’s tijdschrift Api Kartini gedrukt op afbeeldingen van kebaya’s (indonesische traditionele kledij voor vrouwen).

In de praktijk van kunstenaar en dichter ROTS is ‘ontrafelen’ een belangrijke methode die zowel op een concrete als een metaforische manier wordt ingezet: wol uit oude truien wordt opnieuw gebruikt voor objecten met andere doeleinden. Een schijnbaar bekend begrip als 'man' wordt ontrafeld om zo te bevragen waar masculiniteit eigenlijk uit bestaat. ROTS maakte een mancave die bedrukt is met afbeeldingen van Androgel, een hormoonmiddel voor trans-mannen. Hoe dient een man zich te gedragen in zijn cave? Je bent welkom om dat voor jezelf uit te zoeken door plaats te nemen in het zachte interieur van deze grot die je ook als een baarvader mag zien.

OVER DE DEELNEMERS

Not Just a Collective

Wat betekent het vandaag de dag om handwerk vaardigheden door te geven? Van wie leerde jij haken, breien of naaiwerk? Deden de vrouwen die je kent dit voor hun plezier of was het het enige wat toegankelijk was?

In dit textielwerk van Not Just a Collective zijn vijf van de leden, Lu Lin, Femke Kersten, Alessandra Varisco, Doga Gönüllü en Heike Renée de Wit, uitgegaan van kennis en vaardigheden die ze van hun grootmoeders hebben gekregen. Onderling hebben zij handwerktechnieken zoals haken en breien met elkaar gedeeld, en nieuwe technieken geleerd in buurthuis de Nieuwe Hommel, vlakbij Plaatsmaken. Gecombineerd met verhalen en herinneringen over hun oma's hebben zij textielwerk naar drukwerk vertaald. . Door middel van druktechnieken, zoals zeefdruk en hoogdruk, werden deze beelden geprint op stukken textiel, die vervolgens aan elkaar zijn genaaid om zo een groot patchwork te vormen. Dit patchwork is als een gordijn midden in de ruimte van Plaatsmaken te zien, je kan er niet omheen. Het laat je stilstaan bij de arbeid, kennis en verhalen van onze oma's en hoe die wordt geherwaardeerd en niet vergeten mag worden.

Rizqita Naherta

Merawat Api dari Penyihir-Penyihir Militan Kami - Voed het vuur van onze militante heksen.

Door middel van een verzameling archieven die opnieuw zijn geactiveerd uit het tijdschrift Api Kartini van Gerwani, worden fragmenten uit het tijdschrift gepresenteerd op de vele kebaya-prints en bamboematten in de woonkamer, terwijl revolutionaire passages, gedichten en lijsten via de telefoon en televisie werden voorgelezen door familieleden in ballingschap.

Het werk biedt een plek om de militante vrouwenorganisatie te herdenken. Naast de pedagogische activering vraagt het werk om de herinneringen aan het verzet van Indonesische vrouwen en hun methoden van begrip, die zich organiseren met de massa's, te koesteren. Deze herinneringen dreigen in het heden te worden vergeten als gevolg van het historische trauma onder het regime van Soeharto.

ROTS

Mancave/womb

Hallo, ik ben een performatieve man,
Mijn mannengrot is een baarmoeder
Beste Virginia, ik kraak nu de kamer, ik maak de ruimte. Het (op steroïden).

die een werd

Mijn lichaam op testeron voelt meer en meer als het mijne, letterlijk beter, sterker. Was het een hormonaal probleem? Had ik gewoon niet genoeg?

Ik weet dat de maan, terwijl die toch ver weg is, zelfs te veel voor me was.

Voel ik me mannelijker omdat ik testosteron gebruik? Of voel ik me mannelijk en gebruik daarom testo?

Mannelijkheid is veranderlijk(heid)
Mannelijkheid is mals en vaak fragiel
Mannelijkheid stoelt (relies on) zich op verhalen die wij vertellen over hoe mannen tot stand komen.

Ben ik een man door elke keer maar weer dezelfde act op te voeren? Ik bereik het nooit helemaal, maar dat is misschien ook maar beter zo.

Gender is een beeld dat herhaaldelijk wordt geciteerd, herhaalt en gereproduceerd. Deze mannengrot (mancave)/baarmoeder (womb) huisvest ideeën over performatieve masculiniteit en legt bloot wat Judith Butler 'the machinery of becoming' noemt, in het Nederlands het 'mechanisme van worden' (??)

Worden door te acteren.

Mijn manwomb - een ode aan mijn muses - de matchamannen, de soyboys, de softbois, metromannen, dandies & hipsters.H0ha is een programma waarin dichters, beeldend kunstenaars, activisten en publiceerders worden uitgenodigd om in zogenaamde 'Ploegendiensten' te komen (samen-)werken bij Plaatsmaken. Ieder seizoen komt daar een Samenscholingsweek van, waarin activiteiten gebundeld worden tot een uitbundig geheel van artistiek en sociaal experiment. We werken voor dit programma samen met kunstcollectief Sunflower Soup en curator Lenn Cox. De Wintersamenscholing vond plaats op 9, 12 en 13 december.