Een patroon ontstaat door herhaling: de repetitie van een vorm, een woord, een beweging, een werk- of denkwijze. Kan je een archief zien als een patroon? Hoe betrek je anderen in een herhalend systeem? Hoe doorbreek je toxische patronen? Kan herhaling maatschappelijke verandering teweegbrengen?
Werker Collective (Marc Roig Blesa en Rogier Delfos) opent de serie Half Rhyme met de tentoonstelling Testing Patterns. De tentoonstelling kan gezien worden als een werkplaats voor houtblokstempels: één van de oudste en meest toegankelijke druktechnieken.
Grote stukken bedrukt textiel lijken in de ruimte te drogen, te wachten op een volgende stap in het proces, of blijven misschien voor altijd onvoltooid. Ze refereren aan de nabijgelegen textielindustrie: aan de Enka fabriek in Ede en de geschiedenis van de met houtblokstempels bedrukte stoffen die in Amersfoort in Nederland werd geïntroduceerd door koloniale handel. De materialen en gereedschappen die het collectief heeft gebruikt voor het maken van de stoffen zijn onderdeel van de installatie en een selectie van hun archief is in de ruimte opgesteld. Het valt naadloos samen met de context van Plaatsmaken als tentoonstellingsruimte en grafische werkplaats.
Werker Collective heeft het gehele houtblokstempel proces ontrafeld. Ze hebben elke stap bevraagd en terug gebracht naar de basis. Het collectief heeft de stempels zelf vervaardigd, de stoffen zijn afkomstig uit de regio en de diepzwarte inkt is op een eeuwenoude manier gemaakt door ijzersulfaat met eiken gallen te mengen. Dit bouwt ook voort op de tentoonstellingen uit de serie Altered Breath, waarin bijzondere handgemaakte inkten een centrale rol speelden.
Door vrijwel het gehele maakproces in eigen handen te nemen ontstaat er intieme relatie tussen het materiaal en het collectief: er is veel zorg besteed aan het leren van alle benodigde technieken en het zoeken van de juiste materialen die ecologisch verantwoord gemaakt zijn en onder goede arbeidsvoorwaarden zijn geproduceerd. Het is voor hen een politieke keuze om hun werkproces op deze manier vorm te geven. Dit zie je ook duidelijk terug in de beelden die ze gebruiken in de patronen.
De afbeeldingen op de stempels zijn details afkomstig uit documenten die Werker Collective selecteerde uit hun archief dat ze in 2009 zijn gestart. Zo komt het patroon met het woord 'AGAINST' uit een document uit de jaren tachtig, waarin sex werkers een nieuw positief kader wilden creëren voor hun positie in de maatschappij.
Bij elke tentoonstelling re-activeren en bevragen ze hun archief opnieuw. Het bestaat onder andere uit boeken, zines, posters, stoffen, films en pamfletten met een nadruk op arbeid, queer reproductie, woonstrijd, ecofeminisme en LGBTQIA+ bewegingen. Het collectief leeft letterlijk in dit archief, verzorgen het dagelijks en stellen het geregeld open voor onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden.
De stoffen in Testing Patterns zijn nu zelf nieuw archiefmateriaal geworden, elk voorzien van een bijschrift. Ze wachten niet in een zuurvrije archiefdoos op een toekomstige doel, maar worden een nieuwe, zachte, buigbare ruimte die je letterlijk kan betreden, als een open tent.
Met de installatie Testing Patterns laat Werker Collective een artistieke praktijk zien die vertrekt vanuit een nauwe verwevenheid met de omgeving en een historische context. Ze testen spelenderwijs uit hoe hun archief nieuwe betekenissen kan genereren en zo ongehoorde stemmen kan versterken. Ze nodigen de toeschouwer uit om hun werk te ervaren, hun archief te lezen en zelf de stempels uit te proberen tijdens een workshop die ze later zullen geven (houd hiervoor de website van Plaatsmaken in de gaten).
Afbeelding: Against Censorship. Square Peg No 3. Cranford Press, Croydon 1983.
Met dank aan:
het Mondriaan Fonds en gemeente Arnhem
Nathalie Cassee (Katoendrukkerij),
Seamus Cater, Roger Cremers, Monique de Wilt (Rijksakademie van Beeldende Kunsten),
en Julie Hurtecant.
