Op zondag 23 juni presenteerden we het nieuwe nummer van ons magazine Zevenblad. Tijdens een feestelijke bijeenkomst waren er voordrachten van dichters en kunstenaars die hun werk toelichten.

In het zesde nummer van het magazine Zevenblad is poëzie opgenomen van Anke van Oostveen, Roelof Schipper, Willem van Zadelhoff, Frank Pollet en Corie Grootendorst. Het beeld is afkomstig van Geer van der Klugt, Sunflower Soup, Tonni van Sommeren, Bert Scholten en Paul Louis van den Bergh. 

Zevenblad is het magazine voor poëzie en beeldende kunst van Plaatsmaken, dat twee keer per jaar verschijnt. De inhoud wordt gekozen uit de inzendingen via een Open Call. De redactie, Inge Pollet en Menno Wieringa, selecteert werken die met elkaar een samenhangend geheel vormen.  Voor de vormgeving werkt Plaatsmaken samen met Werkplaats Typografie van ArtEZ.  Ieder nummer kent daarom een ander ontwerp. Nummer #6 is in handen van Yaqi Yang en de oplage is 100 stuks. 

Presentatie Zevenblad #6

Onder de noemer Oogmerk is Plaatsmaken in 2012 gestart met het filmen van Gelderse kunstenaars in hun atelier. 

Bijzondere werkprocessen van kunstenaars, en gedachten die daarbij horen, worden zo vastgelegd. Op deze manier wordt de beeldende kunst op een andere, toegankelijke manier voor het voetlicht gebracht en blijft een stuk Gelders erfgoed bewaard.

Oogmerk is uitgegroeid tot een bibliotheek met kunstenaarsportretten op video die gratis worden uitgeleend aan musea, presentatie-instellingen en scholen. Daarnaast worden de portretten op verschillende online platforms getoond.

Tot nu toe geportretteerde kunstenaars zijn; Hester Oerlemans, Ad Gerritsen, Rosemin Hendriks, Erik Odijk, Kinke Kooi, Roland Schimmel, Rob Voerman, Alphons ter Avest, Rob Sweere, Cees Andriessen, Dorian Hiethaar, Geert-Jan van Oostende, Seet van Hout, Anya Janssen, Mirjam Kuitenbrouwer, Jaap Kroneman, Marten Hendriks, Louise te Poele, Ada Dispa, Gijs Frieling, Klaas Gubbels, Lieven Hendriks, Hans Jungerius, Barbara Polderman, Harrie Gerritz, Margriet Smulders, Florentijn Hofman, Julius Thissen en Albert Van Der Weide.

Op ons Vimeo account zijn de 10 minuten versies gratis te bekijken.

Hieronder vindt je alle 3 minuten versies van de Oogmerk serie.


Een meisje is ze, maar ook een vrouw en een fatale diva. Ze is jong, ouder, verlegen, arrogant en onzeker tegelijk. Lippen zijn bootjes, ogen kastanjes, haar oorschelp een onbekend zeedier.  De zelfportretten van Rosemin Hendriks zijn een eindeloze reis langs de vele karakteristieke facetten die de kunstenaar in zich draagt. Dat veel mensen zich in haar werk herkennen is niet zo verwonderlijk; we leggen allemaal graag een accent op iets binnen onszelf om zo te verleiden of juist afstand te nemen. De tekeningen van Rosemin zijn eerlijk en helder. Er is geen misverstand over de plaats waar een lijn begint of eindigt. Deze trefzekerheid binnen het werk slaat over naar de kijker: zo moet het, en het kan echt niet anders. 

Het werk van Seet van Hout is vaak een bonte explosie van verf en borduursel. Je kunt het dan ook niet echt schilderijen noemen. De kunstenaar is gefascineerd door de werking van onze hersenen, en door groei, bloei en tenslotte verval. In tegenstelling tot wat de eerste indruk is, hanteert Seet van Hout zeer stricte regels bij het maken van haar werk: zo schildert ze nooit met kwasten en ‘mag’ de verf alleen volgens een bepaald patroon op het doek terecht komen. Ook het borduren gaat volgens strenge regels die ze zelf heeft bedacht. Die gaan vaak over kleur. Ze werkt intuïtief naar een voor haar geldige weergave van de werkelijkheid toe. Vaak gebruikt ze teksten over hersenen in haar werk, en af en toe borduurt of schildert ze stiekem een klein hersentje in het schilderij. 

Oogmerk

Altered Breath, the wiggle of a worm, marijn van kreij en ananda seme.mp4

De eerste tentoonstelling uit de serie Altered Breath is het resultaat van een werkperiode van 3 maanden die Marijn van Kreij en Ananda Serné bij Plaatsmaken hebben doorgebracht. In de werken staan het netwerk en verbinding centraal. Met als protagonist: een kronkelende worm die essentieel is voor gezonde compost en de bodem in het algemeen. 

Marijn begon zijn werkperiode met een rijk archief aan beeldmateriaal dat hij in de loop der tijd heeft verzameld: oude tekeningen, posters van tentoonstellingen, pagina's uit kunstcatalogi, reclamefolders, foto’s van zijn wormenbak. Al deze papieren bracht hij in verbinding met elkaar door ze gelijkwaardig te behandelen, ze letterlijk over elkaar te zeefdrukken en er op te schilderen. Niet alleen met verf, maar ook met plantaardige pigmenten en zelfs met wormensap. 

Ananda heeft deze manier van werken ook in haar tekst toegepast. Geïnspireerd op het idee van compost verzamelde ze gedachten, feiten en anekdotes uit verschillende tijden en plaatsen. Ze reeg al deze fragmenten aan elkaar tot een droomachtige tekst waarin de figuur en de vorm van de worm alles met elkaar verbindt. 

Je zou de krioelende worm ook kunnen zien als een metafoor voor de werkwijze van Marijn en Ananda. In het donker aftasten, schilderen, zeefdrukken en schrijven en zo een vruchtbare basis makend voor zichzelf en anderen. De worm wordt een lijn, een letter, een onzichtbare connectie tussen personen die elkaar nog maar net kennen. Een verbindingsteken tussen de binnen- en buitenwereld, tussen origineel en kopie, tussen verleden en heden, tussen individu en gemeenschap. 

Deze gemeenschappelijkheid ligt aan de basis van dit tentoonstellingsprogramma. In Altered Breath staan de commons (of gemeengoed) centraal. Commons zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water, lucht en land, maar ook informatiebronnen zoals teksten, beelden en computercodes. Ze zijn toegankelijk voor alle leden van een samenleving. Bovenal kunnen commons worden gedefinieerd als een sociale praktijk waarbij een bron niet door een staat of een markt wordt beheerd, maar door een gemeenschap; in dit geval bestaande uit kunstenaars en schrijvers.

Omdat de deelnemers werken in edities maken, is er de mogelijkheid om de prints te delen in een collectief archief. Zo ontstaan er als het ware nieuwe commons. De werken die deel uit maken van het archief kunnen als uitgangspunt genomen worden voor nieuw werk. Verder gaan waar een ander is geëindigd. 

Je zou dit groeiend archief kunnen zien als een composthoop. Ideeën, teksten en beelden worden op de hoop gegooid en genereren nieuwe beginpunten. Uiteindelijk kunnen er werken ontstaan die door iedereen en tegelijkertijd door niemand gemaakt zijn. 

The Wiggle Of A Worm

Plaatsmaken heeft vorig jaar kunstenaar Es Venema als gastcurator uitgenodigd om een reeks tentoonstellingen te maken. Hij bedacht een serie gecureerde werkperiodes waarin kunstenaars aan dichters worden gekoppeld. Half Rhyme is een tentoonstelling die gebaseerd is op de ervaringen die in 2022 zijn opgedaan bij het jaarprogramma van Plaatsmaken getiteld Altered Breath. 

Het programma Altered Breath had als uitgangspunt de commons en andere manieren van samenwerking. Commons, of gemeengoed in het Nederlands, zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water en lucht, maar ook teksten, afbeeldingen of computercodes. Vier kunstenaars en vier dichters hebben zich tijdens een werkperiode van drie maanden ingezet voor een gedeeld archief. De deelnemers stelden een deel van het in oplage gemaakte werk beschikbaar voor algemeen gebruik door andere deelnemers.

Half Rhyme hanteert dezelfde voorwaarden als Altered Breath. Er wordt door kunstenaars en dichters gewerkt met het gedeelde archief dat in 2022 is aangelegd, ook het archief van Plaatsmaken maakt hier deel van uit. 

Nu de serie Altered Breath is afgerond zijn we tot de conclusie gekomen dat de sociale praktijk van de commons zélf ook een heel belangrijk onderdeel is. In deze nieuwe serie staat de vraag centraal hoe drukwerk en publicaties mensen bij elkaar kunnen brengen en een bijdrage kunnen leveren aan het sociale discours. Hoe drukwerk een katalysator kan zijn voor gesprek en een platform voor gelijkwaardige discussie. Publiceren betekent letterlijk: de relatie tot het publiek. Het publiceren is altijd een politieke daad, ongeacht de inhoud. 

Afbeelding: Werker Collective - Testing Patterns

Half Rhyme

Clio de poes. We verwelkomen ook huisdieren.

De enige collega die onregelmatig aanwezig is bij Plaatsmaken is onze huiskat Clio.

Voor informatie over de personen achter Plaatsmaken klik hier.

"Poëzie is paars, omdat het een handgeschreven en onleesbaar doktersrecept is. Iets wat wordt voorgeschreven wanneer je waarneming om ontcijfering vraagt: de vertaalslag van de onbegrijpelijke geheimtaal van je ervaringen, in iets wat raakt en instinctief waar is (zoals een zeepaardje: te fragiel om zelf ooit op die manier te kunnen bedenken, maar hoogstpersoonlijk waar, daar is geen twijfel over mogelijk)."

De kleur paars is een spectrum. Het omvat alle schakeringen van magenta tot violet. Een kleur zonder duidelijke grenzen, zonder einde en begin. De rijke geschiedenis van deze kleur is het onderwerp van de tentoonstelling The In-Betweens (A Study on Purple) van Müge Yilmaz en Vicky Francken en vormt het vierde deel uit de serie Altered Breath. 

Bij de vorige tentoonstellingen begonnen bijzondere pigmenten en verven geleidelijk een hoofdrol te spelen. De eco-inkten van Marijn van Kreij en Ananda Serné, vloeiden over in de verven gemaakt van walvisbotten, kokkels en zeeklei van Astrid Nobel en Dorien de Wit. Dit inspireerde Bernice Nauta en Hannah van Binsbergen om verf te maken van een ontvreemde baksteen en inktzwammen voor de tentoonstelling De Ins. The In-Betweens (A Study on Purple), een letterlijke verwijzing naar De Ins, richt zich niet op alter ego’s, maar op de paradoxale historie van paars en de perspectiefwisselingen rondom de kleur. 

Paars brengt contrasterende kleuren en tegengestelde werelden samen. Het was de kleur van machthebbers: keizers, koningen, senatoren en geestelijken. In de Oudheid werden gewaden geverfd door een pigment te oogsten uit de Brandhoren, een slakkensoort die leeft in de Middellandse Zee. Voor een kleine hoeveelheid pigment waren enorme hoeveelheden slakken nodig. Bergen verrezen op de stranden van de Levant en verspreidden hoogstwaarschijnlijk een indringende geur. Onrechtmatige verkoop van deze paarse stof werd bestraft met de dood. Paars werd de kleur van bureaucratie, van macht en aanzien. 

Maar paars heeft ook een andere, subversieve geschiedenis. Het is de kleur van anarcho-feministen, van heksen, magie en het occulte. De suffragettes - vrouwen die streden voor vrouwenrechten - gebruikten de kleur paars. Het is een kleur die symbool is gaan staan voor het verlangen om juist niet omkaderd te zijn, voor de tussenruimte als gemeenplaats.

In deze tentoonstelling komen al deze verhalen in een bos van verwijzingen samen. Een woekerend geheel aan symbolen gedrukt op flinterdun hout hangt als platte bomen of houten gewaden door de ruimte. Niet alleen de historie van de kleur paars, ook de geschiedenis van de tentoonstellingsserie Altered Breath wordt fragmentarisch verteld. Het brengt de verschillende onderwerpen uit de serie samen: de zorg om een ontwricht klimaat, het bevragen van auteurschap en de samensmelting van tekst en beeld, van gedeelde interesses en bronnen. Elke deelnemer is in deze tentoonstelling op een directe of indirecte manier vertegenwoordigd. De kleur paars schijnt als een kweeklamp door de ruimte en is de voedingsbodem geworden voor een vertakkend systeem van referenties waarin het idee van meerstemmigheid de constante ondertoon voert. 

Deze meerstemmigheid en gemeenschappelijkheid, het samensmelten, ligt dan ook aan de basis van dit programma. Altered Breath is een serie van werkperiodes en tentoonstellingen en heeft een focus op de commons. Commons zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water, lucht en land, maar ook informatiebronnen zoals teksten, beelden en computercodes. Ze zijn toegankelijk voor alle leden van een samenleving. Maar bovenal kunnen commons worden gedefinieerd als een sociale praktijk waarbij een hulpbron niet door een staat of een markt wordt beheerd, maar door een gemeenschap van gebruikers of in dit geval: kunstenaars.

The In-Betweens (A Study on Purple)

Opening: vrijdag 5 april om 17.00 - met voordracht van Dean Bowen

PM_uitnodiging-render-V02.jpg0001-0150.mp4

In Memoirs of the Blind: The Self-portrait and Other Ruins, een boek over blindheid en tekenen, vraagt schrijver Derrida zich op een gegeven moment af of tekenen en schrijven niet altijd blinde handelingen zijn. Wanneer je de pen neerzet op het papier, is de plek tussen de punt van de pen en het papier altijd onzichtbaar voor degene die de pen vast heeft. Pas wanneer je de pen beweegt, ontstaat er een spoor van zichtbaarheid. Het is een poëtische manier om te beschrijven dat elk medium een blinde vlek heeft, het maakt dingen zichtbaar en verduistert ze tegelijkertijd, doordat het simpelweg niet mogelijk is om alles te laten zien. 

Dean Bowen en Bert Scholten zijn allebei begonnen vanuit de vraag of het mogelijk is een gegeven te ontdoen van diens symboliek en zo, op een manier, de blinde vlek die het in zich draagt te benadrukken. 

Dichter Dean Bowen begon met het idee om taal te gebruiken als fysiek materiaal om mee te werken en zo de betekenis van de woorden, de strofen en misschien een heel gedicht meer naar de achtergrond te brengen. Hij wilde letters als geometrische vormen zien in plaats van betekenisdragers. Bowen werd zich in dit proces bewust van het feit dat taal een maskerende functie heeft. Het laat dingen onvermijdelijk buiten beschouwing en is net als elk ander medium niet in staat om de volheid van de werkelijkheid te reproduceren. 

Het leidde tot een groot werk op zwarte stof dat een deel van de ruimte letterlijk blindeert. Het vormt een inkijk in de wereld achter een gedicht, het kladblok. De ongefilterde ideeën die misschien niet allemaal in het gedicht terecht zijn gekomen staan kriskras over het doek. 

Het correspondeert met het andere werk dat gepresenteerd wordt. Dit gedicht is constant in beweging, doordat het uit meerdere pagina’s bestaat die over elkaar heen te schuiven zijn. Door de strofen van meerdere gedichten over elkaar heen te leggen, onder en boven elkaar te plaatsen, ontstaat er telkens een andere tekst. Een gedicht dat continue in wording is. Door een inventief proces van tekstmontage is er even een betekenis tussen de strofen om even later weer te verdwijnen. Wat overblijft zijn rauwe vormen van taal die ons wijzen op de blinde vlekken in onze communicatie om zo juist meer verbinding te zoeken. 

Bert Scholten, muzikant en kunstenaar, heeft eenzelfde proces gehanteerd in zijn zoektocht naar twee raven. In eerste instantie was hij geïntrigeerd door het gelaagde geluid van de stem van de raaf. Deze bestaat niet alleen uit het bekende gekras, maar ook bijvoorbeeld uit het reproduceren van geluiden van mensen stemmen. Deze zoektocht bracht hem naar een plek buiten Amsterdam. Twee raven zouden zich ergens genesteld hebben in een hoogspanningsmast vlakbij een elektriciteitscentrale, een ongedefinieerd gebied tussen stad en de buitenruimte. 

Al filmend en hardop denkend wilde hij deze raven graag beter leren kennen. Misschien kon hij zo voorbij de culturele stigma’s kijken die de raaf met zich meedraagt: een symbool voor het kwaad, boosheid en onbetrouwbaarheid. Is het mogelijk om de raven op een manier weer te geven die ontdaan is van deze overheersende symboliek? Is het mogelijk om de raven als raven te zien?

In plaats van de vogel zelf te tekenen begon Scholten de vliegpatronen van de raaf vast te leggen. Deze verschillende versies van patronen legde hij over elkaar om te kijken welke nieuwe beelden daar uit ontstaan. Tussen de zoekende lijnen, schreef hij korte zinnen en vragen op die gezien zouden kunnen worden als een brief aan de twee vogels. 

De kunstenaars verhouden zich in de tentoonstelling op een nieuwe manier tot hun medium, hun onderwerp en de plek en context waar ze werken. Deze veelheid van perspectieven komen allemaal samen in de tentoonstelling Ontdoen. 

Het is ontstaan in de context van de tentoonstellingsreeks Half Rhyme, waar collectiviteit en de sociale praktijk centraal staan. Hoe kan het publiceren gebruikt worden om mensen samen te brengen en zo politieke of sociale kwesties te agenderen en misschien zelfs verandering te initiëren? Het bouwt voort op de serie Altered Breath en bestaat ook uit werkperiodes en tentoonstellingen met een focus op de commons. Commons zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water, lucht en land, maar ook informatiebronnen zoals teksten, beelden en programmeertaal. Ze zijn toegankelijk voor alle leden van een samenleving. Maar bovenal kunnen commons worden gedefinieerd als een sociale praktijk waarbij een hulpbron niet door een staat of een markt wordt beheerd, maar door een gemeenschap van gebruikers of in dit geval: kunstenaars. 

Kunstenaars en schrijvers werken gedurende drie maanden in de grafische ateliers van Plaatsmaken. Omdat ze edities maken, is er de mogelijkheid om de prints te delen in een collectief archief. Zo ontstaan nieuwe commons. Tijdens hun residentie bij Plaatsmaken kunnen de deelnemende kunstenaars de edities uit het archief als uitgangspunt nemen voor nieuw werk. Verdergaan waar een ander is geëindigd. Werk van alle deelnemers zal worden getoond in een afsluitende groepstentoonstelling en een publicatie.

Tijdens de opening van deze tentoonstelling op vrijdag 5 april zal Dean Bowen voordragen.

Ontdoen

Op zondag 29 september organiseert Beeldende Kunst Arnhem voor de zesde keer een kunstfietsroute langs 14 beeldende kunstinstellingen in Arnhem. Er zijn verschillende tentoonstellingen te zien en activiteiten te doen. 

Bezoek bijvoorbeeld de mooie tentoonstellingen bij POST en Omstand, klei je eigen neus bij Atelier Fig., bedruk je zelf meegebrachte textiel bij Plaatsmaken, of doe een MiniTour bij het Minimuseum van 171project.space. Heb je zin om wat verder te fietsen? Bezoek dan Landgoed de Hangar, waar bijzondere landschapskunst te zien en te beleven is. Honger of dorst gekregen van het fietsen? Strijk neer bij boekencafé ABC-Libertas midden in het modekwartier voor goed eten en drinken. Hou tijdens het fietsen ook je ogen open voor alle mooie kunst in openbare ruimte die Arnhem rijk is! De meeste hiervan zijn ook terug te vinden in de digitale routekaart.


Vind je het leuk om met een groep onder begeleiding van een gids de route te fietsen? Onze gids neemt je mee langs alle locaties (m.u.v. de Hangar) en toont en vertelt over kunstwerken in de openbare ruimte. Om 13.00 uur start er een begeleide fietstour vanuit Plaatsmaken. Inschrijven kan via info@beeldendekunstarnhem.nl.


Deelnemende organisaties:
Omstand, Galerie in de Kerkstraat, Plaatsmaken, Museum Arnhem, toART, Kunstwerkplaats Arnhem, 171project.space, POST, galerie-gang, Zijlstra Galerij, Collectief Koppig, Landgoed de Hangar, riso wiso, Atelier Fig.

Voor meer informatie en de plattegrond, kijk op de website.

Kunstfietsroute 2024

Opening: zaterdag 8 juni om 21.00 - met om 21.15 een voordracht van Asha Karami (tijdens de voordracht houden we de deuren gesloten, dus kom op tijd!)

HR_3-2 animatie Insta_mounira-al-solh-asha-karami.mp4

Asha Karami en Mounira al Solh presenteren hun werk in de context van Half Rhyme. 

Collectiviteit en de sociale praktijk ligt aan de basis van deze tentoonstellingsreeks. Hoe kan het publiceren gebruikt worden om mensen samen te brengen en zo politieke kwesties te agenderen en misschien zelfs verandering initiëren?

"Geïnspireerd door de oude geschiedenis van het Middellandse Zeegebied, vooral vanuit het perspectief van de Libanese kusten, heb ik patronen getekend en afgedrukt op groen textiel, gerangschikt in grote driehoeken, waar we oude godinnen, boswachters, Fenicische boten, dieren en bossen kunnen zien. Ze doen de oude geschiedenis tussen de brons- en ijzertijd in Libanon en de regio herleven. Een tijd vlak voordat de Romeinen de controle over de regio overnamen. Onder het groene textiel, dat in deze tentoonstelling als gordijnen fungeert, vinden we gedrukte en handgetekende werken van klein formaat. Hun uitgangspunt zijn de onvermijdelijke oorlogen om de macht die teruggaan tot die oude tijden. Vreemd genoeg doen deze voorstellingen denken aan vandaag, nu we geconfronteerd worden met oorlogen zoals die in Gaza en in de regio. Deze 'illustraties' zijn ook geïnspireerd op een serie werkenn van de Libanese kunstenaar Are el Rayyess over de burgeroorlog in Libanon, die destijds verboden waren. Ze volgen niet de westerse regels van perspectief, maar plaatsen elementen naast elkaar en vullen elke tekening, op dezelfde manier zoals oosterse miniaturen meestal getekend worden. Ik werkte met vrouwen in Libanon om het textiel te vullen en te borduren, nadat de patronen waren getekend en gedrukt bij Plaatsmaken. De tekeningen zijn gebaseerd op aquarellen en bevatten verschillende druktechnieken evenals geschreven notities, typerend voor mijn werk op papier, waarin tekst en beeld beide belangrijke elementen zijn." 

De serie Half Rhyme bestaat uit vier werkperiodes en tentoonstellingen met een focus op de commons. Commons, of gemeengoed, zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water, lucht en land, maar ook informatiebronnen zoals teksten, afbeeldingen en programmeertaal. Ze zijn toegankelijk voor alle leden van een samenleving. Bovenal kunnen commons worden gezien als een sociale praktijk waarbij een bron niet door een staat of een markt wordt beheerd, maar door een gemeenschap van gebruikers of in dit geval: kunstenaars. 

De tentoonstelling zal geopend worden tijdens de Nacht van de Mode op zaterdag 8 juni om 21.00 uur. Om 21.15 uur zal Asha Karami een voordracht doen. Voorafgaand bent u van harte welkom een meegebracht kledingstuk of stuk textiel door ons te laten zeefdrukken met één van de acht ontwerpen (waaronder één van Mounira al Solh) die door deelnemende ontwerpers aan State Of Fashion zijn gemaakt. Dit kan tussen 19.00 en 21.00 uur. 

Under the Green is te zien tot en met 16 augustus van maandag tot en met vrijdag tussen 9.00 en 17.00 uur.

Curator: Es Venema. Met dank aan Mondriaanfonds en gemeente Arnhem.

Under the Green

Er staan weer nieuwe workshops op de planning.

Je kunt je inschrijven via info@plaatsmaken.nl of via de aanmeldknop.

Er staan weer nieuwe workshops boekbinden op de planning! Er zijn nog plekjes vrij, je kunt je inschrijven via info@plaatsmaken.nl.

Vrijdag 20 september: Workshop zeefdrukken - beginners / 4p
Vrijdag 20 september: Workshop boekbinden - gevorderden / 4-6p

Nieuwe workshops boekbinden & zeefdrukken

Een patroon ontstaat door herhaling: de repetitie van een vorm, een woord, een beweging, een werk- of denkwijze. Kan je een archief zien als een patroon? Hoe betrek je anderen in een herhalend systeem? Hoe doorbreek je toxische patronen? Kan herhaling maatschappelijke verandering teweegbrengen? 

Werker Collective (Marc Roig Blesa en Rogier Delfos) opent de serie Half Rhyme met de tentoonstelling Testing Patterns. De tentoonstelling kan gezien worden als een werkplaats voor houtblokstempels: één van de oudste en meest toegankelijke druktechnieken. 

Grote stukken bedrukt textiel lijken in de ruimte te drogen, te wachten op een volgende stap in het proces, of blijven misschien voor altijd onvoltooid. Ze refereren aan de nabijgelegen textielindustrie: aan de Enka fabriek in Ede en de geschiedenis van de met houtblokstempels bedrukte stoffen die in Amersfoort in Nederland werd geïntroduceerd door koloniale handel. De materialen en gereedschappen die het collectief heeft gebruikt voor het maken van de stoffen zijn onderdeel van de installatie en een selectie van hun archief is in de ruimte opgesteld. Het valt naadloos samen met de context van Plaatsmaken als  tentoonstellingsruimte en grafische werkplaats. 

Werker Collective heeft het gehele houtblokstempel proces ontrafeld. Ze hebben elke stap bevraagd en terug gebracht naar de basis. Het collectief heeft de stempels zelf vervaardigd, de stoffen zijn afkomstig uit de regio en de diepzwarte inkt is op een eeuwenoude manier gemaakt door ijzersulfaat met eiken gallen te mengen. Dit bouwt ook voort op de tentoonstellingen uit de serie Altered Breath, waarin bijzondere handgemaakte inkten een centrale rol speelden. 
Door vrijwel het gehele maakproces in eigen handen te nemen ontstaat er intieme relatie tussen het materiaal en het collectief: er is veel zorg besteed aan het leren van alle benodigde technieken en het zoeken van de juiste materialen die ecologisch verantwoord gemaakt zijn en onder goede arbeidsvoorwaarden zijn geproduceerd. Het is voor hen een politieke keuze om hun werkproces op deze manier vorm te geven. Dit zie je ook duidelijk terug in de beelden die ze gebruiken in de patronen.

De afbeeldingen op de stempels zijn details afkomstig uit documenten die Werker Collective selecteerde uit hun archief dat ze in 2009 zijn gestart. Zo komt het patroon met het woord 'AGAINST' uit een document uit de jaren tachtig, waarin sex werkers een nieuw positief kader wilden creëren voor hun positie in de maatschappij.
Bij elke tentoonstelling re-activeren en bevragen ze hun archief opnieuw. Het bestaat onder andere uit boeken, zines, posters, stoffen, films en pamfletten met een nadruk op arbeid, queer reproductie, woonstrijd, ecofeminisme en LGBTQIA+ bewegingen. Het collectief leeft letterlijk in dit archief, verzorgen het dagelijks en stellen het geregeld open voor onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden.
De stoffen in Testing Patterns zijn nu zelf nieuw archiefmateriaal geworden, elk voorzien van een bijschrift. Ze wachten niet in een zuurvrije archiefdoos op een toekomstige doel, maar worden een nieuwe, zachte, buigbare ruimte die je letterlijk kan betreden, als een open tent.

Met de installatie Testing Patterns laat Werker Collective een artistieke praktijk zien die vertrekt vanuit een nauwe verwevenheid met de omgeving en een historische context. Ze testen spelenderwijs uit hoe hun archief nieuwe betekenissen kan genereren en zo ongehoorde stemmen kan versterken. Ze nodigen de toeschouwer uit om hun werk te ervaren, hun archief te lezen en zelf de stempels uit te proberen tijdens een workshop die ze later zullen geven (houd hiervoor de website van Plaatsmaken in de gaten).

Afbeelding: Against Censorship. Square Peg No 3. Cranford Press, Croydon 1983.

Met dank aan:
het Mondriaan Fonds en gemeente Arnhem
Nathalie Cassee (Katoendrukkerij),
Seamus Cater, Roger Cremers, Monique de Wilt (Rijksakademie van Beeldende Kunsten), 
en Julie Hurtecant.

Testing Patterns, Werker Collective

altered breath plaatsmaken bewegend tentoonstelling 2023.mp4

Het project Altered Breath van curator Wouter Venema startte in de zomer van 2022 met vier opeenvolgende werkperiodes van telkens een duo kunstenaar/ dichter.

Het programma heeft als uitgangspunt de commons en andere manieren van samenwerking. Commons, of gemeengoed in het Nederlands, zijn gedeelde natuurlijke hulpbronnen zoals water en lucht, maar ook teksten, afbeeldingen of computercodes. Gedurende het afgelopen jaar werd verder gewerkt aan een groeiend archief, waarbij associaties en soms verbijsterende toevalligheden voorbijkwamen. Deelnemers  werkten verder aan wat er al was, voegden toe, verbogen de context, maakten eigen. In deze groepstentoonstelling is een bundeling van het archief te zien, niet alleen werk van de kunstenaars, maar ook de beeldbijdragen van de dichters.

Bij de inrichting van de tentoonstelling Altered Breath hebben drie betrokkenen (een kunstenaar, de curator en een Plaatsmaker) zich uitsluitend laten leiden door associatie en intuïtie. Het hele inmiddels immense archief werd op de grote tafel uitgespreid en op de vloer van de ruimte. Zo kon het gebeuren dat er werken uit het opgebouwde archief hangen die eerder ongezien bleven, in een toch verrassend coherente samenstelling. Hiermee tonen we aan dat er het afgelopen jaar door een grote groep mensen is gewerkt aan een beeld- en tekstarchief dat op andere manieren verbindingen legt tussen mensen, manieren die wellicht niet eenvoudig in tekst te duiden zijn.

Een weerslag van het project in taal en beeld is samengebracht in het Plaatsmaken magazine Zevenblad #4. Dit magazine met kunst en poëzie verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 100 en is verkrijgbaar bij Plaatsmaken en in onze webshop.

Kunstenaars en dichters: Marijn van Kreij, Ananda Serné, Astrid Nobel, Dorien de Wit, Bernice Nauta, Hannah van Binsbergen, Müge Yilmaz en Vicky Francken

Altered Breath is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Provincie Gelderland en Gemeente Arnhem

Altered Breath

40 jaar jubileum plaatsmaken logo.mp4

Het is dit jaar veertig jaar geleden dat het kunstenaarsinitiatief PlaatsMaken werd opgericht door vijf jonge kunstenaars: Harry van Dierendonck, Jos van Doorn, Taco Meeuwsen, Raoul Teulings en Henk Hilvering.

Het vijftal kraakte twee loodsen op het Nepromaterrein achter het station in Arnhem en zette daar hun drukpersen en gereedschap neer. Er werd vooral ingezet op het manifesteren van kunstprojecten, tentoonstellingen en acties, voor een deel gericht tegen de toen bestaande BKR, de contraprestatie voor kunstenaars en de gevestigde kunstenaarskliek, zoals dat toen werd ervaren door de jonge garde. Zij wilden een plek voor experiment, ondersteuning en expositie en kregen dat met verve en veel eigenzinnigheid voor elkaar.

De fusie met het Grafisch Centrum in 1986 betekende de aanzet tot het huidige Plaatsmaken. Vandaag ontvangen we nog altijd kunstenaars die naar hartenlust kunnen komen experimenteren, organiseren we workshops, begeleiden en produceren we kleine en grote projecten en zijn we aanspreekpunt voor de lokale politiek namens de beeldende kunst in de stad.

Het 40-jarig bestaan vieren we op zaterdag 14 september vanaf 16.00 uur, je bent van harte welkom.

In de middag zijn er gratis inloopworkshops in verschillende technieken. Zo kun je buttons maken of monoprinten, en geven Lenn Cox en Sunflower Soup alvast een voorproefje van ons artistieke programma voor de komende jaren. Ook kun je je eigen textiel of een tasje bedrukken met ontwerpen van Hester Oerlemans en Alphons ter Avest, of met onze speciale jubileumprint van Catalogtree. Plaatsmaken trakteert daarna op pizza’s van de Pizzabakfiets en pannenkoeken van onze buren Molen de Kroon. Vanaf 20.00 uur verandert de tentoonstellingsruimte in een dansfeest, inclusief DJ’s. Alles uiteraard met een dikke vette knipoog naar de 80’s.

16.00 – 18.00: inloopworkshops

Ro Smit: buttons maken

Lenn Cox: collectieve brief schrijven aan volgende generatie

Zeefdrukken met onze eigen zeefdrukkers: breng je textiel mee of koop een tasje!

17.00 - 19.30: eten met o.a. pizza van de Pizzabakfiets & pannenkoeken van Molen de Kroon

19.30: speeches door Inge Pollet (artistiek directeur) & Gijs Frieling (voorzitter Raad van Toezicht)

Aansluitend - 23.00: DJ Mirkoko en DJ Snobbie

Doorlopend: tentoonstelling Catalog Tree - vormgeving Plaatsmaken vanaf 2005

Laat je via jubileum@plaatsmaken.nl even weten of je erbij bent?

Aanmelden is niet verplicht, maar wel handig voor ons qua catering.

Plaatsmaken 40 jaar

Let op: Van 12 t/m 16 september wordt de tentoonstelling onderbroken in verband met het 40-jarig jubileumfeest van Plaatsmaken.

A WOUND IS THE GROUND ON WHICH.mp4

Amy Suo Wu en Hannah Chris Lomans presenteren hun werk in de context van Half Rhyme. 

In het boek De Indringer beschrijft Jean-Luc Nancy hoe hij een harttransplantatie onderging. Hij vertelt hoe het hart van een overledene, met behulp van immunotherapie, door zijn eigen lichaam moet worden geaccepteerd, in de hoop dat dit nieuwe orgaan zijn leven zal redden. In de tekst vraagt hij zich af of het lichaam niet altijd al doorlaatbaar is geweest. Werd het niet altijd al bewoond door anderen: bacteriën, medicijnen, virussen, planten? Een netwerk van lichamen. Kunnen we een wond zien als een open raam in een huis dat door velen wordt bewoond? De meeste mensen zijn zo gewend het lichaam te zien als een gesloten geheel dat beschermd moet worden tegen krachten van buitenaf, dat ze over het hoofd zien dat de huid eigenlijk een membraan is. Open voor de buitenwereld, of we dat nu leuk vinden of niet. 

Vanuit een soortgelijke intimiteit zijn Hannah Chris Lomans en Amy Suo Wu hun residentie bij Plaatsmaken begonnen. Door samen te bewegen via trage oefeningen van lopen en ademhalen, onderzochten ze hoe hun lichamen het startpunt kunnen zijn voor een gedeeld intuïtief proces van denken en maken. 

Hun tentoonstelling A wound is the ground on which this body rests concentreert zich op de markering als herinnering, zoals een wond een herinnering op de huid vormt. Samen hebben ze besloten om hiervoor corrosieve processen te gebruiken. Werkmethodes die de oppervlakken die hun teksten en beelden dragen, wegvreten, openen, laten rotten, vervagen of zelfs vernietigen. 

In plaats van papier te gebruiken, schreef Hannah hun teksten op metaal. Ze gebruikte materialen zoals vaseline om de metalen platen te beschermen tegen het bijtende zuur waarin ze werden ondergedompeld. Het zuur vrat aan het metaal en legde een ander soort oppervlak bloot, reet het open en liet blijvende tekens achter. Het vormt een scherp contrast met de zinnen die onder andere over zorg en aanraking gaan. Hun tekst gebruikt een fysieke taal die voortkomt uit een bewustzijn van de gewelddadige patriarchale systemen om ons heen. Een wereld waarin nog steeds geen vanzelfsprekende plaats is voor het femme lichaam. De wond die door dit systeem is veroorzaakt gaat verder dan het lichaam. Het is een wond in het landschap. 

Amy gebruikte een soortgelijk proces voor de stoffen waarop ze haar tekeningen maakte. Ze werkte met chloor gevulde stiften om de kleuren uit de stoffen te bleken. Veel van de stoffen verfde ze zelf, met materialen die ze voorhanden had — koffie, thee en planten uit haar volkstuin. De vezels van de stoffen werden als poriën geopend, zodat de verf kon worden aangebracht. Er werden verschillende metaaloplossingen gebruikt om de gewenste kleur te verkrijgen en te fixeren. In een organische en geabstraheerde tekenstijl verbeeldde ze de energieën van het hart - zowel momenten van volheid als van leegte. We zien bijvoorbeeld de ‚knabbelkus‘ van haar zoon, of symbolen die haar ouderlijk gezin representeren.

Hannah‘s metalen pagina‘s zijn met garen aan Amy‘s stoffen gehecht, waardoor er een onderlinge afhankelijke relatie tussen de twee werken ontstaat. Het laat zien dat de twee praktijken tijdens de residentie sterk door elkaar beïnvloed werden, niet alleen qua vorm, maar in de hele werkwijze en conceptualisering van hun werk. 

Alles komt samen in een plooibaar landschap gecreëerd door de 'gordijnen‘. Deze installatie nodigt de kijker uit om de werken vanuit verschillende hoeken te bekijken, aan te raken of er zelfs doorheen te lopen. Om te ervaren hoe het licht de stoffen en metalen platen telkens anders onthult. 

In A wound is the ground on which this body rests wordt de wond gepresenteerd als een omgeving om doorheen te lopen. Een landschap dat soms pijnlijk is, soms verontrustend, soms rustgevend, soms helend, soms ondraaglijk, soms bevredigend, soms hartverscheurend, soms uitnodigend. De tentoonstelling laat op een poëtische en sensuele manier zien dat pijn niet altijd zo snel mogelijk vermeden hoeft te worden. Door het te laten rusten en er zorg voor te dragen, kan het een manier zijn om de wereld op een andere manier te begrijpen. 

De uitnodiging om samen te werken en nieuwe vormen van publiceren te verkennen vormen de kern van de tentoonstellingsreeks Half Rhyme. Hoe kunnen printen en publiceren gebruikt worden om mensen samen te brengen om persoonlijke en politieke kwesties aan te pakken? Voortbordurend op de serie Altered Breath bestaat deze serie ook uit een residentie van drie maanden en een tentoonstelling. De tentoonstellingen richten zich onder andere op vormen van collectiviteit, queerness, verdrongen verhalen en zorg. Het werk van alle kunstenaars en dichters wordt gepresenteerd in een afsluitende groepstentoonstelling en een publicatie. 

De tentoonstelling is te zien tot en met 18 oktober, met een onderbreking tussen 12 en 16 september in verband met het 40 jarig jubileumfeest van Plaatsmaken. 

Met dank aan het Mondriaan Fonds, Lira Fonds en Gemeente Arnhem 

Amy Suo Wu & Hannah Chris Lomans

Lees hier het interview met curator Fleur Junier

In 2024 wordt Kunstroute Schuytgraaf opgeleverd. Verspreid over de Arnhemse wijk zijn vijf permanente kunstwerken in de openbare ruimte gerealiseerd. Stichting Plaatsmaken werd door de gemeente Arnhem gevraagd deze route te ontwikkelen, en zij trok de Arnhemse curator Fleur Junier aan om de route inhoudelijk vorm te geven. De vijf kunstwerken refereren aan de identiteit van de wijk: het landschappelijke karakter van het gebied, de geschiedenis van de plek, en de jonge identiteit van de buurt en haar bewoners. Alle kunstwerken zijn speciaal voor de plek vervaardigd. Er is gezocht naar een diversiteit aan kunstenaars, qua leeftijd, achtergrond en gender. De kunstenaars beschikken allemaal over een unieke, onderscheidende aanpak, hebben een sterke band met de regio, en hebben zich geëngageerd met de wijk en met de mensen die er wonen. De route wordt gecompleteerd met een Poëzieroute op een aantal nutshuisjes van Schuytgraaf. 

Het doel van Kunstroute Schuytgraaf is de openbare ruimte een kwaliteitsimpuls te geven, de leefbaarheid te vergroten en bij te dragen aan een gevoel van herkenning en verbinding. De route bestaat uit werken die als een ontmoetingsplek functioneren, als uitkijkpunt, ‘landmark’, en als uitnodiging tot gesprek of overpeinzing. Wethouder Cathelijne Bouwkamp is blij met de kunstroute: "Kunst in de openbare ruimte is voor Arnhem van groot belang. Kunst heeft de kracht om te verrassen, te verbazen en ik verwacht dat dit ook bij deze kunstroute gaat gebeuren. Het is mooi dat bewoners betrokken worden bij het project. Dat opdrachten vooral verstrekt worden aan kunstenaars uit de regio, helpt ook nog eens onze beeldende kunstsector."  

Kunstroute Schuytgraaf is er voor iedereen: de bewoners uit Schuytgraaf, jong en oud en mensen uit de regio of de toerist die Arnhem bezoekt. Je kunt de route te voet beleven of met de fiets, en natuurlijk zijn de kunstwerken ook los van elkaar te ervaren. Via een QR-code bij elk kunstwerk vind je digitale informatie over het werk en de kunstenaar. Ook heeft de kunstroute een eigen Instagram pagina. Tag je ons bij je favoriete kunstwerk? #kunstrouteschuytgraaf  #stichtingplaatsmaken.

Voor de totstandkoming van de kunstroute kon Plaatsmaken gebruikmaken van haar ervaring; de stichting liet in 2019, met Biënnale Gelderland in de binnenstad van Arnhem, al zien dat zij in staat is om een aansprekende kunstroute te realiseren met Gelderse kunstenaars, voor een breed publiek. “Voor Plaatsmaken is het van belang om een platform voor kunstenaars te zijn en om kunst onder mensen te brengen. In dit project komen beide elementen sterk terug,” aldus Inge Pollet, artistiek directeur van Plaatsmaken.

Er werkten veel partijen mee aan de realisatie van de kunstroute: de klankbordgroep bestaande uit experts en bewoners, het projectteam van de Gemeente Arnhem. De betrokken kunstenaars en de vele uitvoerende producenten, maar ook de betrokken basisscholen en hun leerlingen en leerkrachten, educatie professionals, wijk coördinatoren en landschapsarchitecten.

Kunstroute Schuytgraaf werd mogelijk gemaakt met de genereuze steun van Gemeente Arnhem, het Mondriaan Fonds en BPD Cultuurfonds.

Staal, Polyurethaan, polyurea met NCS blauwe coating lakverf

Naast het spoor, tussen de Rijn en station Arnhem Zuid, rijst een acht meter hoog sculptuur op. Een abstracte, grillige buis die alle kanten op gaat, als een driedimensionale krabbel. Het diepe, Perzische blauw contrasteert fel met het groen en bruin dat de omgeving domineert. Deze ‘krabbel’, een vlotte, deels onbewuste handeling, een aanzet tot een daad, idee of uitgangspunt, vormt een contrast met de planmatige, geordende opzet en inrichting van de wijk. De locatie naast het spoor is bewust gekozen. Het kunstwerk vormt een in het oog springend herkenningspunt vanuit de trein. Vanuit het raam in de trein leest het werk misschien tweedimensionaal, als een omlijste abstracte tekening of handtekening.

In het expressieve werk van Arash Fakhim (1987, Teheran) staan materialiteit, de losheid en snelheid van het gebaar en het spel tussen het platte vlak en ruimtelijkheid centraal. Een terugkerend thema in de praktijk van Fakhim is de wil om te botsen met de opgelegde regels van het medium. In plaats van te kiezen voor een meer traditioneel materiaal als metaal of steen voor een kunstwerk in de openbare ruimte, kiest hij voor polyurethaan, de grondstof van purschuim, dat hij met een waterdichte coating bedekt. Een metalen frame geeft vorm en stevigheid. De vorm en het oppervlak van de 60 meter lange buis bewerkt hij met de hand, om zo expressiviteit en losheid te benadrukken.

Fakhim werd gevraagd met zijn werk te reageren op het landschap van de wijk. De kunstenaar is verwonderd over de keurige, rechtlijnige inrichting van ons landschap. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld zijn geboorteland Iran. Hij is in zijn onderzoek intensief bezig geweest met hoe zijn werk zich gedraagt in de onbegrensde openbare ruimte. Fakhim heeft gezocht naar abstractie en tijdloosheid, zonder in te boeten aan spontaniteit en vrijmoedigheid.

Arash Fakhim geboren in Iran, woon en werkt in Arnhem. In 2016 studeerde hij af aan BEAR (fine art), aan ArtEZ, Arnhem. Zijn werk is opgenomen in Collectie De Groen, de collectie van Akzo Nobel Art Foundation en museum De Fundatie.

In het kunstwerk ‘Time Keepers’ van Femke Herregraven (1982, Nijmegen), ligt de toekomst van Schuytgraaf, verbeeld en verteld door de kinderen van Schuytgraaf, begraven als tijdscapsule in de heuvel naast ‘De Speelgaard’. De heuvel is doorsneden door twee muren van acht meter lang, waarop verschillende ‘Time Keepers’ getekend door kinderen, in omgekeerd reliëf zijn afgebeeld. Zij bewaken de tijdscapsule, die onder de vloer van de ‘gang’ ligt en over tien jaar wordt opgegraven.

Herregraven kreeg de opdracht om te reflecteren op de jonge identiteit van de wijk. Zowel de bewoners als de bebouwing zijn erg jong, de eerste woningen zijn in 2004 gebouwd. Er wonen, in vergelijking met andere wijken in Nederland, veel gezinnen met jonge kinderen. Herregraven vroeg de kinderen van Schuytgraaf, die zij de ’professionele dromers van de toekomst’ noemt, naar hun visie op de toekomst van de wijk. Leerlingen van vier basisscholen van Schuytgraaf zijn in vijf lessen met hun klas op onderzoek uitgegaan. Zo gingen ze op wijksafari met een bioloog, om te fantaseren over de flora en fauna van de toekomst in hun wijk, en met een dichter op pad om na denken over de taal. Het materiaal van dit onderzoek (tekeningen, kleiwerkjes, filmpjes, audio opnames en foto’s) vormen onderdeel van de tijdscapsule. Net als het ‘Time Keepers’ hoorspel, dat gebaseerd is op hun verhalen.

De vorm van het kunstwerk, twee muren die een heuvel doorsnijden, is geïnspireerd op ‘Land Art’. Een stroming die inspeelt op landschapskenmerken en interventies die in het landschap worden gedaan zodat er een nieuwe beleving van de plek ontstaat. De rechte, strakke muren vormen een contrast met de natuurlijke omgeving. De warme terracottakleur van de betonnen muren steekt opvallend af tegen het groen. Zo wordt de heuvel, in het verder vlakke landschap, extra benadrukt.

Beeldend kunstenaar Herregraven is geïnteresseerd in machtssystemen en het verband tussen financiële markten, internationaal recht, geopolitiek, ethiek en klimaatverandering. In haar werk zet zij deze abstracte, complexe noties om in poëtische, speelse, zintuiglijke werken. Femke Herregraven is een alumnus van de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam (2017-2018). In 2019 werd ze genomineerd voor de Prix de Rome. Ook was zij Creator Doctus (praktijkgericht PhD) bij het Sandberg Instituut (2020-2023).

De van oorsprong Japanse kunstenaar Keiko Sato (1957, Iwaki-City, Japan) is gevraagd om te reflecteren op de rijke geschiedenis van de wijk. Archeologische vondsten tonen aan dat Schuytgraaf zevenduizend jaar geleden al was bewoond. De Midden- en Late IJzertijd, de Romeinse tijd en de vroege Middeleeuwen hebben hun sporen achtergelaten in het gebied, evenals de Tweede Wereldoorlog. De fascinatie van Sato, dochter van een kamikazepiloot, voor deze oorlog komt in ‘Echo’s from the past’ samen met het gegeven van achtergelaten sporen, dat een rode draad vormt in haar werk.

Het koepelvormige object is een ‘schuilplaats’ en refereert aan bunkers uit de Tweede Wereld Oorlog. De twee helften van het bouwwerk vormen een gebroken ei, dat staat voor verwoesting, maar tegelijkertijd symboliseren ze een nieuw begin. Binnenin is een vloerinstallatie te zien, gemaakt met metalen archeologische vondsten uit het gebied. Deze zijn stevig verankerd in beton; ons verleden kunnen we immers niet meer veranderen. De opening tussen de twee ‘eierschalen’ biedt zicht op de lucht, en laat licht binnen. Zo is de schuilplaats ook een plek voor hoop en vrijheid.

De locatie van het werk, aan de voet van een heuvel in de ecologische zone, een soort niemandsland in het midden van de wijk, vormt een essentieel onderdeel van de beleving van het werk. Toen Sato hier voor het eerst op deze open, onbeschutte plek stond, moest ze denken aan de historisch beladen situatie uit 1944, waar geallieerde parachutisten tijdens operatie Market Garden gedropt werden, en in de hinderlaag van de Duitsers terecht kwamen. De openheid van deze plek benadrukte voor haar de kwetsbaarheid van de soldaten.

De in Nijmegen woonachtige Keiko Sato werkte oorspronkelijk als verloskundige in Fukushima. Van 1989-93 studeerde ze aan Goldsmith’s College en Londen en van 1993-95 aan de Jan van Eyck academie in Maastricht. Haar werk is te zien in binnen- en buitenland. In haar werk, vaak bestaand uit vloerinstallaties gemaakt met alledaagse of vergankelijke materialen, staan tegenstellingen als destructie en creatie, maar ook het snijpunt tussen persoonlijke -en wereldgeschiedenis centraal.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'Echo from the past' van Keiko Sato.

Een plompe, beetje ‘grumpy’ waternymf lijkt zojuist van onder het wateroppervlak naar boven te zijn gekomen. Haar hoofd is bedekt met waterplanten, het glanzende oppervlak lijkt nog nat van het water. De jonge kunstenaar Larissa Esvelt (1998, Wageningen) kreeg de opdracht om op het landschap en specifiek het alomtegenwoordige water in de wijk te reageren. De twee meter hoge waternimf van keramiek bevindt zich in de kanovijver: een van de beeldbepalende gebieden van de wijk, opvallend lang en breed. Vanaf hier kijk je vanaf het centrum van de wijk tot aan het Veluwemassief.

Esvelt werd geïnspireerd door historische, classicistische fonteinen en waterkunstwerken. Maar vooral door wat er zich onder water bevindt: de waterplanten, mosselen, vissen en de rijkdom aan kleurschakeringen van het steeds veranderende wateroppervlak.  Voor Larissa is de figuur een manifestatie van het mysterieuze, het verborgene en het wonderlijke dat schuilgaat onder de oppervlakte van niet alleen het water, maar ook de wijk als geheel. Het hoogglans glazuur in tinten groen, blauw en bruin zijn zorgvuldig gekozen en verwijzen direct naar de kleurschakeringen van het water. De bladeren op haar hoofd hangen zwaar over het lichaam en zijn op speelse wijze gestileerd. De planten groeien ook in werkelijkheid op de bodem van de vijver. Onder de figuur bevindt zich een schelp, een zwanenmossel, een in Schuytgraaf voorkomende soort.

Keramiek kan door een speciaal recept, gebakken op hoge temperaturen en door toevoeging van bijvoorbeeld vlas, extra stevig gemaakt worden, waardoor het zeer geschikt is voor de openbare ruimte. Het werk is in afzonderlijke onderdelen gebakken en samengevoegd door middel van mortel. De opbouw en vorm hiervan maakt de sculptuur enorm stevig en stabiel.

Esvelt werkt vaak in materialen en technieken die als typisch vrouwelijk gezien worden, zoals textiel en keramiek. Ze geeft een twist aan bekende motieven in de kunst, zoals het vrouwenlichaam. Dit staat vaak centraal in haar werk, weergegeven in overdreven, absurde houdingen. Haar werk is enerzijds aantrekkelijk, door het rijke, humoristische, fantasievolle karakter, anderzijds heeft het iets ongemakkelijks. Ze probeert zo ruimte en empathie te scheppen voor het ‘vreemde’.

Larissa Esvelt woont en werkt in Arnhem en Den Haag. Ze behaalde in 2020 haar bachelor in Fine Arts aan BEAR ArtEZ, Arnhem. Vanaf 2024 volgt ze een Masters Artistic Research aan het KABK in Den Haag.

Staal, aluminium, gegoten glas, ledverlichting en zonnepaneel

Het uitkijkpunt ‘Take off’ van Rob Voerman (1966, Deventer) doet denken aan een ruimteschip. Het geeft de indruk dat het net geland is, maar over enige tijd ook weer kan opstijgen. Veel bewoners in Schuytgraaf zijn ook van elders in de wijk ‘geland’ en moeten hun plek vinden, of zullen de wijk in de toekomst weer verlaten. De toren staat op een heuvel in een open gebied midden in Schuytgraaf. Richting het noorden zie je het Veluwe-massief liggen. De zuidkant geeft zicht op Park Lingezegen. Het oosten en westen bieden een panorama op de wijk. Het uitkijkpunt heeft twee in- of uitgangen, zodat het een open en uitnodigend karakter heeft. En is zelf ook een blikvanger, en vanaf veel plekken in Schuytgraaf te zien. Het rode lampje dat avonds knippert vanuit de ‘antenne’ is als een baken.

Voerman kreeg de opdracht om het landschappelijke karakter van de wijk te verdiepen. Schuytgraaf, opgedeeld in 27 buurten, is uitzonderlijk groen voor een Vinex-wijk. Er is voor gekozen om het oorspronkelijke landschap van de Betuwe zichtbaar te maken bij de inrichting van het gebied. Dit heeft geresulteerd in uitgerekte, groene zones met weilanden, boomgaarden en ecozones tussen de buurten in. Met het uitkijkpunt wil de kunstenaar het open, natuurlijke karakter van de plek benadrukken. Voerman heeft het uitkijkpunt, gemaakt van aluminium en onderdelen van gegoten glas, zelf (met hulp) gebouwd. Met het handmatige karakter van de toren, met dikke lasnaden en onregelmatige vormen, biedt hij een verrassend tegenwicht voor de keurige architectuur die de wijk kenmerkt.

Het is voor het eerst dat een permanent werk van de Arnhemse kunstenaar, die wereldwijd actief is, in zijn eigen stad geplaatst is. Zijn werk bestaat voornamelijk uit architectonische objecten die doen denken aan basale, primitieve bouwsels als een hut of schuilplaats, maar ook futuristische, utopische aspecten bevatten. Ruimtevaart vormt een rode draad in zijn werk, maar ook industriële architectuur en het Brutalisme, waarbij de functie van het gebouw in hoge mate de vorm bepaalt, inspireren hem. Door in zijn werk orde, structuur en evenwicht te combineren met chaos, vergankelijkheid en deconstructie geeft hij een commentaar op de overgeorganiseerde samenleving van de moderne tijd. 

Rob Voerman woont en werkt in Arnhem. Hij studeerde sculptuur aan CABK Constantijn Huygens in Kampen van 1990 tot 1996. Voerman stelt wereldwijd tentoon, en zijn werk is opgenomen in collecties als het Museum of Modern art in New York City en het Stedelijk Museum Amsterdam.

Vind hier meer informatie over de oplevering van het werk 'Take Off' van Rob Voerman.

Kunstroute Schuytgraaf is een project van Stichting Productiehuis Plaatsmaken, dat op verzoek van Gemeente Arnhem werd ontwikkeld.

Kunstroute Schuytgraaf kwam tot stand door genereuze bijdragen van Gemeente Arnhem, Mondriaan Fonds en BPD-cultuurfonds. 

Team Plaatsmaken: Inge Pollet (artistiek directeur) Fleur Junier (curator) Fleur Lamers (projectleider) Berna Lohman (projectmedewerker) Leonne Verweij (projectmedewerker) Menno Wieringa (poëzieroute) Maurice van Brummelen (video)

Team gemeente Arnhem: Diede Beumer, Gerben Uffing, Berry Saalmink, Caroline Kobus, Tamara Bod, Sandra van Winden en Jillis Verbeek

Kunstenaars: Rob Voerman, Keiko Sato, Larissa Esvelt, Arash Fakhim en Femke Herregraven

Dichters: Maarten Buser, Marije Langelaar, Francis Nagy, Roosmarijn Peperkamp, Tim Lenders, Marieke Polderdijk, Willem van Zadelhoff

Klankbordgroep: Marij Nielen, Rob Groot Zevert, Julius Thissen, Sylvia Groosman, Abe Veenstra, Onno Heijsman

Producenten: Fons Snelders, Job Saltzherr, Struktuur 68, Zuliani Kunst en Terrazzo, Dutch Coating Company, Nina Waanders en Natasja Wagendorp, De Groot Reklame. 

Met dank aan: Gemeente Arnhem, Mondriaan Fonds, BPD Cultuurfonds, deelnemende scholen: De Salamander, Confetti, Het Jongleren en de Schatgraaf, Riel Berenbroek, Doeko Pinxt, Werkplaats Typografie

Kunstroute Schuytgraaf

In Arnhem bestaat sinds 2012 een Platform waarin alle professionele beeldende kunstinstellingen uit Arnhem vertegenwoordigd zijn.

POST, galerie-gang, Kunstwerkplaats Arnhem, DE.GROEN, Omstand, Scarabee, Kunst op de Koffie, Galerie in de Kerkstraat, Kunstcollectie Rijnstate, Museum Arnhem, Plaatsmaken, toART, 171project.space, Zijlstra Galerij, Sonsbeek & State of Fashion, De Hangar.

De groep leden is geen statisch geheel, nieuwe initiatieven worden snel opgespoord en direct uitgenodigd om aan te sluiten. Juist deze groep, vaak jonge, organisatoren bepalen voor een belangrijk deel het bijzondere landschap van de beeldende kunst.

Het platform hangt juridisch en organisatorisch onder Plaatsmaken. Stichting Productiehuis Plaatsmaken is initiatiefnemer en opdrachtgever voor het programma en daarmee inhoudelijk, organisatorisch en financieel eindverantwoordelijk: concept en programma publieksactiviteiten, coördinatie en productie, communicatie, fondsenwerving, financiën, verslaglegging en evaluatie.

De aandacht en de markt voor beeldende kunst vergroten bij publiek en bedrijfsleven. Het BK Platform doet dit door kansen te signaleren en daar op in te spelen met originele projecten en een gezamenlijke marketing. 

Professionele instellingen en organisaties voor beeldende kunst met elkaar verbinden. Daarbij wil zij gezamenlijk optrekken in de communicatie en presentatie naar publiek. Het Platform werkt nauw samen met Beeldende Kunst Nijmegen.
 

Beeldende Kunst Arnhem

Workshop Pinhole

Op dit moment zijn er geen nieuwe workshopdata beschikbaar.

Toyobo-platen zijn aluminium platen voorzien van een lichtgevoelige polymeerlaag. Op eenvoudige en niet toxische wijze leer je zelf meegebrachte fotografische, op sheets geprinte of gekopieerde beelden op de plaat te zetten die je na belichten, ontwikkelen en fixeren af kunt drukken als ets. Je kunt ook afbeeldingen en tekeningen als fotografische linoleumsnede op deze manier op de plaat zetten en die als hoogdrukplaat gebruiken. Beide aspecten komen tijdens de workshop aan bod.
Deze techniek kent veel mogelijkheden, alleen al omdat je de foto of afbeelding zelf eerst in Photoshop kan bewerken en aanpassen. 

De workshop wordt gegeven door Mirka Farabegoli en leer je alle handelingen; van belichten tot het zelf ininkten en afdrukken als ets of hoogdruk. 

Workshop Toyobo

Het tweede kunstwerk voor de Kunstroute Schuytgraaf is onthuld: ‘Echo from the past’ van Keiko Sato staat in de wijk!

Het tweede kunstwerk voor de Kunstroute Schuytgraaf wordt onthuld: ‘Echo from the past’ van Keiko Sato komt naar de wijk!

Keiko (1957, Iwaki) vindt inspiratie in het idee van achtergelaten sporen en reageert met haar werk op de rijke geschiedenis van Schuytgraaf. Archeologische vondsten tonen aan dat Schuytgraaf zevenduizend jaar geleden al was bewoond. De sporen van bewoning stammen uit de Midden-en Late IJzertijd, de Romeinse tijd en de vroege Middeleeuwen. Daarnaast is er tijdens de Tweede Wereldoorlog in en rond Schuytgraaf zwaar gevochten. Het laatste halfjaar voor de bevrijding liep de frontlinie zelfs dwars door het gebied. 

Keiko zegt: “Soms realiseren bewoners zich niet wat er zich eerder in de directe omgeving heeft afgespeeld. Met dit werk wil ik het verleden van Schuytgraaf zichtbaar en voelbaar maken”.

Het kunstwerk dat Keiko voor de kunstroute heeft ontworpen is een ‘schuilplaats’ in de vorm van een gebroken ei dat doet denken aan een bunker. Naast de verborgenheid van het kunstwerk, ervaart de bezoeker een gevoel van vrijheid wanneer je door het open dak naar de lucht kijkt. Richt je je blik naar beneden, dan kijk je naar de sporen uit het verleden; in een vloerinstallatie verwerkt Keiko metalen archeologische objecten uit Schuytgraaf afkomstig uit het archeologische depot van Arnhem. 

Het werk bevindt zich aan de voet van een heuvel in een ecologische zone nabij het werk van Rob Voerman. Dit niemandsland midden in de wijk, waar de natuur haar gang kan gaan, vormt een essentieel onderdeel van de beleving. Om het te bereiken wandelt de toeschouwer door ‘ruig’, schijnbaar niet ingericht gebied. Het kunstwerk is in de zomer beschut door hoge grassen en kruiden en in de winter door struiken die het object deels verbergen. 

De Kunstroute Schuytgraaf wordt gesteund door het Mondriaan Fonds, het BPD Cultuurfonds en Gemeente Arnhem. 

Oplevering 'Echo from the past'

Het eerste kunstwerk voor de Kunstroute Schuytgraaf is onthuld: ‘Take Off’ van Rob Voerman staat in de wijk!

Op 19 januari is het eerste kunstwerk van de Kunstroute Schuytgraaf opgeleverd.

De uitkijktoren Take Off van Rob Voerman, lijkt sterk op een ruimteschip en geeft de indruk dat deze net geland is, maar over enige tijd ook weer zou kunnen opstijgen. Ruimtevaart vormt een rode draad in zijn oeuvre, zijn werk wordt gekenmerkt door een beeldtaal die sterk verbonden is met architectuur die nog gebouwd wordt of juist aan verval onderhevig is. Maar ook industriële architectuur en het Brutalisme, waarbij de functie van het gebouw in hoge mate de vorm bepaalt, inspireren hem. 

Met dank aan Mondriaan Fonds en BPD Cultuurfonds

Oplevering 'Take Off'

Workshop-Preview.mp4

Cyanotypie (blauwdruk) werd in 1842 uitgevonden door de Engelse astronoom en fotograaf John Herschel. Deze fotografische techniek was toen de enige vrij simpele en goedkope manier om contactafdrukken te maken. Door gebruik van twee ijzerzouten, en de blootstelling aan sterk zonlicht ontstaat een cyaanblauwe kleur. Wanneer de chemische middelen zijn weggespoeld met water blijft er een stabiele blauwe kleur over, waarbij de niet belichte delen wit blijven.

De workshop in deze bijzondere techniek wordt gegeven door Aafke Bennema. Je leert het procedé stapsgewijs: van het lichtgevoelig maken van het papier, het positioneren van het te belichten onderwerp, tot de belichting en de fixatie. Je leert de mogelijkheden kennen en gevoel ontwikkelen voor de techniek.
We werken met zwart-wit A-4 negatieven (voor fotoprints) en diverse objecten (fotogrammen). De negatieven kun je zelf van tevoren maken door een negatief beeld op een transparante sheet te printen. 

Docent Aafke Bennema (1965) woont en werkt in Arnhem, meer info over haar: www.aafkebennema.nl 

Workshop blauwdruk

Meld je aan voor een workshop zeefdrukken.

Zeefdrukken is een veelzijdige techniek waarmee grafisch werk eenvoudig kan worden gereproduceerd. Het voordeel van zeefdrukken vergeleken met andere technieken is dat het breed inzetbaar is voor diverse toepassingen. Relatief makkelijk kan er gedrukt worden in oplage en op verschillende materialen en ondergronden zoals bijvoorbeeld textiel, hout, keramiek, glas en metaal. Het biedt vele mogelijkheden. Dat is de kracht van het zeefdrukken, een techniek die wordt omarmd en toegepast door veel kunstenaars en ontwerpers.

Plaatsmaken biedt twee verschillende workshops aan om verder kennis te maken met de techniek. Er is een introductie workshop voor beginners en een oprakel workshop voor mensen die hun zeefdruk kennis willen opfrissen.

Introductie workshop zeefdruk 
Deze workshop is geschikt voor beginners zonder enige zeefdruk ervaring. In één middag maak je kennis met de basis van het zeefdrukken; de techniek en het drukproces. Samen met andere cursisten ga je aan de slag met het maken van een gezamenlijk beeld. Alle aspecten van het drukproces zullen daarbij aan bod komen, denk hierbij aan het klaarmaken van een zeefdrukraam, de inkten en het inrichten van je zeefdruk tafel. Ook leer je omgaan met de gereedschappen en materialen die daarbij komen kijken. 

Oprakelworkshop zeefdruk
Heb je ooit gezeefdrukt, maar is het alweer even geleden? Plaatsmaken biedt een workshop aan om je zeefdrukkennis weer op te frissen. In de workshop ga je aan de slag met het drukken van een eigen beeld of ontwerp. Alle stappen komen aan bod om zelfstandige te kunnen zeefdrukken. Ontdek hoe je jouw ontwerp kunt vertalen naar een zeefdruk op papier. Ervaar wat de meerwaarde van zeefdrukken voor jou als maker kan zijn. Doe ideeën op die je vervolgens kunt toepassen in eigen praktijk en projecten.

De workshops worden gegeven door zeefdrukker Simon Groot Kormelink

Heb je interesse, maar wil je meer weten over de workshops? Neem dan contact op met onze zeefdrukker Simon. Hij is aanwezig op maandag, woensdag en donderdag. 

Search

Back

Herbarium

Plaatsmaken zit middenin een wijk waar een wereld te ontdekken en verzamelen valt: Klarendal. Je zou er best een klassiek herbarium van kunnen maken: een verzameling gedroogde planten met naam, vindplaats, datum en verzamelaar.